انگیزه‌های سیاسی در جعل روایات مدح و ذم بلاد

چکیده در منابع روایی اهل تسنن و شیعه روایات فراوانی در باب فضائل و یا احیاناً ذم برخی شهرها و سرزمین ها وارد شده است چنان که در برخی جوامع حدیثی، باب یا ابوابی به ذکر این روایات اختصاص داده شده و یا دربارۀ این احادیث تألیف مستقل صورت گرفته است. در این میان، این نکته قابل توجه است که به تصریح حدیث شناسان فریقین، شمار زیادی از این روایات مجعول است. گذشته از انگیزه های مذهبی، یکی از مهم ترین علل جعل این گونه روایات، انگیزه¬های سیاسی است. مقاله حاضر با اتخاذ روش توصیفی تحلیلی و با ارائه شواهد عینی، به بیان انگیزه های گوناگون سیاسی در جعل روایات مدح و ذم بلاد می پردازد. برای این منظور نویسنده ضمن اشاره به الگوی تحلیلی مبتنی بر رابطه «حدیث- قدرت» که ریشه در نفوذ معنوی احادیث در مخاطبان و انگیزش عملی آن ها دارد، سعی نموده نشان دهد که چگونه پاره ای از حاکمان بنی امیه یا بنی عباس از این مزیت استفاده کرده و با جعل احادیث، اهداف سیاسی شان را دنبال نموده اند.